Niedokrwistości – dieta

Niedokrwistość – jest to stan chorobowy wywołany zmniejszeniem stężenia hemoglobiny i liczby erytrocytów poniżej wartości referencyjnych.

Wyróżniamy niedokrwistości mikrocytarne – z niedoboru żelaza oraz makrocytarne – z niedoboru kwasu foliowego lub witaminy B12.

Niedokrwistość z niedoboru żelaza

• może dotyczyć nawet 30% populacji świata,
• objawia się: osłabieniem, słabą tolerancją wysiłku, zmniejszoną koncentracją, bólami i zawrotami głowy, bladością skóry i suchością błon śluzowych, łamliwością włosów i paznokci, pękaniem kącika ust, pieczeniem i wygładzeniem języka,
• przyczyny występowania: niewłaściwa dieta, osłabione wchłanianie (niska kwasota soku żołądkowego, zespół złego wchłaniania, po operacjach przewodu pokarmowego, zakażenie H. Pylori, celiakia, alergie pokarmowe), przewlekła utrata (choroba wrzodowa, stosowanie NLPZ, choroby zapalne jelit, choroby nowotworowe),
• leczenie: ustalenie przyczyny!, uzupełnienie niedoborów w ustroju (podawanie preparatów drogą doustną lub w niektórych przypadkach pozajelitową), trwa od 4 do 6 miesięcy.

Dieta w niedokrwistości z niedoboru żelaza:

Do produktów bogatych w żelazo zaliczamy przede wszystkim podroby, ryby, jaja oraz mięso, ponieważ żelazo występuje w nich w formie hemowej, które jest lepiej przyswajalne przez nasz organizm (w ok. 20%), w stosunku do formy niehemowej (5%), która występuje w produktach roślinnych.

Natomiast, jeżeli decydujemy sięgać się po produkty roślinne warto wtedy wzbogacić swoją dietę w: pestki dyni i nasiona lnu, kaszę gryczaną i jaglaną, orzechy, sezam, tofu oraz zielone warzywa (brokuł, natka pietruszki).

Dodatkowo warto pamiętać o składnikach poprawiających wchłanianie żelaza, zaliczamy do nich:

• witaminę C,
• kwasy organiczne,
• niektóre aminokwasy.

Występuje również grupa produktów, która powoduje gorsze wchłanianie żelaza, należą do nich:

• fosforany (czekolada, cola, kakao, wędliny),
• fityniany (warzywa strączkowe, płatki owsiane, otręby),
• szczawiany (szczaw, szpinak, rabarbar),
• taniny (kawa, herbata),
• błonnik (wiąże żelazo),
• nadmiar wapnia (wraz z żelazem tworzy związki, które są trudno wchłanialne).

Niedokrwistość z niedoboru witaminy B12

• najczęstszą postacią jest choroba Addisona-Brimera (brak czynnika Castle’a),
• objawia się: utratą smaku, brakiem łaknienia, nudnościami, pieczeniem języka, zaparciami i biegunkami, przedwczesnym siwieniem, zaburzeniami układu nerwowego (drętwienie kończyn, osłabienie pamięci, urojenia, zaburzenia nastroju, uszkodzenie nerwu wzrokowego),
• przyczyny występowania: nieprawidłowa dieta, alkoholizm, zaburzenia wchłaniania (resekcja jelita, choroby zapalne jelit, przewlekłe zapalenie trzustki),
• leczenie: ustalenie przyczyny!, podawanie witaminy B12 domięśniowo lub doustnie, wynikające z zaburzenia wchłaniania – podawanie witaminy B12 w dawce leczniczej, pozajelitowej, następnie do końca życia prowadzone jest leczenie podtrzymujące.

Dieta w niedokrwistości z niedoboru witaminy B12:

Produkty bogate w witaminę B12:

• podroby (wątróbka, nerki),
• drób,
• jaja,
• ryby,
• produkty mleczne.

Straty witaminy B12 pod wpływem światła, tlenu, kwaśnego lub zasadowego środowiska są niewielkie.

Niedokrwistość z niedoboru kwasu foliowego

• z diety przyswajane jest 30-40% folianów, natomiast z preparatów farmaceutycznych wynosi nawet 70-80%,
• magazynowany w wątrobie (zapas na 3-4 miesiące),
• niedobór u kobiet w trakcie ciąży zwiększa ryzyko wystąpienia wad cewy nerwowej u dzieci,
• niedobory kwasu foliowego mogą prowadzić do ogólnych objawów niedokrwistości oraz towarzyszących niedoborowi wit. B12 z wyłączeniem objawów neurologicznych,
• przyczyny występowania: niewłaściwa dieta (brak świeżych warzyw), całkowite żywienie pozajelitowe, zmniejszone wchłanianie, choroby wątroby, alkoholizm, niedobór cynku, zwiększona utrata (dializy), zwiększone zapotrzebowanie (ciąża, laktacja, choroby zapalne i nowotworowe),
• leczenie: ustalenie przyczyny!, podawanie drogą doustną preparatów kwasu foliowego.

Dieta w niedokrwistości z niedoboru kwasu foliowego:

Produkty, w których występuje kwas foliowy:

• ciemnozielone warzywa liściaste,
• warzywa strączkowe,
• brokuły,
• kalafior,
• kiwi,
• mango,
• papaja,
• awokado,
• wołowina,
• wątróbka.

Niestety, podczas obróbki termicznej, występują duże straty kwasu foliowego, dlatego zalecane jest spożywanie świeżych, surowych warzyw i owoców.

WAŻNE!

• Jeżeli nie wiemy z jaką niedokrwistością mamy do czynienia najpierw zaleca się suplementację witaminą B12, gdyż suplementacja kwasem foliowym może powodować zamaskowanie niedoboru witaminy B12,
• Suplementacja kwasem foliowym przy jednoczesnym niedoborze witaminy B12 może nasilać zaburzenia neurologiczne.

Dlatego, nigdy nie powinniśmy rozpoczynać suplementacji bez wcześniejszej konsultacji z lekarzem, poprzedzonych badaniem krwi.

Źródła:

• D. Włodarek, E. Lenge „Dietoterapia”
• H. Ciborowska „Żywienie człowieka zdrowego i chorego”
• B. Solnica „Diagnostyka laboratoryjna z elementami biochemii klinicznej”
• J.B. Broadway-Duren,MSN, FNP-C, H. Klaassen,PA-C, Anemias, Critical Care Nursing Clinics of North America, 2013