Żywność funkcjonalna

Żywność funkcjonalna – jej popularność wzrasta z roku na rok. Szacuje się, że 50% produktów spożywczych dostępnych na rynku może stanowić żywność funkcjonalna. Czym ona dla nas jest i jak wpływa na nasze zdrowie? Tego dowiesz się w dzisiejszym artykule.

Definicja

Żywność funkcjonalna wg definicji Functional Food Science in Europe to żywność, która może być uznawana za funkcjonalną, jeżeli udowodniono jej korzystny wpływ na jedną lub kilka funkcji organizmu. Ponadto efekt odżywczy i prozdrowotne działanie powinno być potwierdzone odpowiednimi badaniami naukowymi.

Działanie

Żywność funkcjonalna przede wszystkim ma na celu poprawę naszego zdrowia oraz samopoczucia, ale również zmniejszenie ryzyka występowania niektórych chorób (serca, nowotworowych, osteoporozy).

Właściwości

Kryteria i właściwości, jakie musi spełniać żywność funkcjonalna:

• musi pozostać żywnością konwencjonalna (są to napoje i produkty spożywcze, nie zaliczamy do niej – tabletek, kapsułek, saszetek, proszków, etc)
• oprócz naturalnych składników zawiera większe stężenie aktywnego składnika, który występował w małej ilości lub całkowicie był go pozbawiony
• ma potwierdzone naukowo działanie
• wpływa na lepsze samopoczucie i stan zdrowia

Bioaktywne związki zawarte w żywności funkcjonalnej nie mogą wpływać na jej jakość sensoryczną, czyli smak, zapach, barwę, konsystencję, czy strukturę. Ponadto muszą być one stabilne i trwałe w trakcie przechowywania produktów żywnościowych.

Otrzymywanie

Żywność funkcjonalną uzyskuje się poprzez: wzbogacenie w dany składnik aktywny, eliminacje lub stosowanie zamienników składników niepożądanych tj. sól, cukier i tłuszcz oraz zwiększenie przyswajalności składników odżywczych

Cel

Celem takiej żywności jest przede wszystkim:

• Zmniejszenie ryzyka wystąpienia chorób układu krążenia, nowotworowych, osteoporozy.
• Zahamowanie procesów starzenia się poprzez zmniejszenie zmian degeneracyjnych.
• Zwiększenie podaży składników odżywczych w stanach zwiększonego zapotrzebowania.
• Zbilansowanie diety podczas choroby.

Występowanie

Do żywności funkcjonalnej zaliczamy:

• żywność wzbogaconą,
• niskoenergetyczną,
• wysokobłonnikową,
• probiotyczną,
• niskosodową,
• niskocholesterolową.

Przeznaczona jest przede wszystkim dla sportowców, osób w wieku podeszłym, kobiet w ciąży i okresie laktacji oraz niemowląt.

Najczęstsze dodatki stosowane do żywności funkcjonalnej to:

1. Błonnik (przeciwdziała zaparciom, poprawia perystaltykę jelit, zmniejsza ryzyko nowotworów jelita grubego, zmniejsza wchłanianie cholesterolu).
2. Prebiotyki (zapobiegają zaparciom, stymulują florę probiotyczną jelit, zmniejszają stężenie cholesterolu we krwi).
3. Probiotyki (podobne działanie do prebiotyków, dodatkowo stymulują układ odpornościowy).
4. Poliole (zmniejszają stężenie glukozy we krwi).
5. Aminokwasy (regulują procesy metaboliczne, zwiększają przyswajanie składników mineralnych).
6. Kwasy z rodziny n-3 (zmniejszają ryzyko chorób układu krążenia, wystąpienia depresji, wpływają na prawidłowy przebieg ciąży oraz rozwój płodu).
7. Witaminy (A, C, E – wykazują działanie przeciwzapalne, antyoksydaycjne, wit. z gr B wpływają na pracę układu nerwowego).
8. Cholina i lecytyna (działają ochronnie na układ odpornościowy oraz wspomagają trawienie tłuszczów).
9. Składniki mineralne (wapń, żelazo, magnez, cynk, jod – mineralizacja kości, wspomaganie układu odpornościowego).

Przykładowe produkty, które zaliczamy do żywności funkcjonalnej:

• jaja wzbogacane w kwasy omega-3
• jogurty probiotyczne
• margaryny z dodatkiem witamin
• batoniki musli wzbogacone w witaminy i błonnik
• napoje izotoniczne
• płatki śniadaniowe z dodatkiem witamin
• napoje bezalkoholowe
• pełnoziarniste pieczywo
• soki, woda wzbogacona w minerały

Jak widać żywność funkcjonalna może spełniać istotną rolę w naszym codziennym żywieniu. Poprzez wprowadzanie jej do codziennego jadłospisu wspomagamy nasz układ pokarmowy, odpornościowy oraz nerwowy! Możemy również uchronić się przed występowaniem wielu chorób, ale również zadbać o swoje lepsze samopoczucie. 

Źródła:

• Andrzej Błaszczak, Władysław Grześkiewicz Żywność funkcjonalna – szansa czy zagrożenie dla zdrowia?  Medycyna Ogólna i Nauki o Zdrowiu, 2014, Tom 20, Nr 2, 214–221
• Tadeusz Kubiński Żywność funkcjonalna Życie Weterynaryjne • 2010 • 85(11)
• Franciszek Świderski, Bożena Waszkiewicz-Robak, Monika Hoffmann Żywność funkcjonalna – implikacje żywieniowe ŻYWNOŚĆ 4(29) Supi, 2001
• Józef Grochowicz, Anna Fabisiak Żywność funkcjonalna – aspekty prawne i znaczenie wybranych składników bioaktywnych ZNUV 2018;60(3);143-153